Co łączy ze sobą tytułową zabawkę dla dzieci z nowoczesną gospodarczą przestępczością zorganizowaną? Do funkcjonowanie zarówno jednego jak i drugiego niezbędne jest zjawisko obrotu. W przypadku przestępczości mamy na myśli obrót fakturami VAT pomiędzy różnymi spółkami.
Aplikację adwokacką rozpoczynałem w czasach największego rozwoju zorganizowanej przestępczości gospodarczej. Z uśmiechem wspominam sytuację, gdy mój Patron zastał mnie ślęczącego od kilku godzin nad stosem faktur. Powiedział wówczas: „Panie Tomaszu! Kiedyś to byli prawdziwi przestępcy… Wymuszenia, haracze, narkotyki, prostytucja. A teraz? Tylko kręcą i kręcą te karuzele, że nikt się nie może w tym połapać, a adwokat tylko musi siedzieć nad tymi papierami!” W tych słowach było sporo prawdy. Rzeczywiście typowa przestępczość zorganizowana oparta na przemocy odeszła nieco w cień ustępując miejsca przestępczości „w białych rękawiczkach”. Jest to wynikiem pewnej ewolucji i chłodnej kalkulacji. Przestępczość gospodarcza jest bowiem znacznie bardziej dochodowa, trudniejsza do wykrycia i jeszcze do niedawna była znacznie łagodniej karana. W ostatnich latach bardzo powszechną i popularną wśród grup przestępczych odmianą tego typu przestępczości była tzw. karuzela VAT.
Dlaczego akurat podatek VAT podlega wyłudzeniu a inne podatki, np. dochodowy już nie? Wynika to ze specyficznego mechanizmu, którym charakteryzuje się ten podatek. Gdy przedsiębiorca sprzedaje towary musi do ich ceny doliczyć podatek VAT, ale w wypadku gdy wcześniej kupuje on towary od swojego dostawcy, to VAT który zapłaci za te towary może odliczyć od VATu należnego za swoje usługi. Dla przykładu jeżeli ELECTRO sp .z o.o. sprzeda telefony za 246.000,00 zł brutto (200.000,00 zł + 46.000,00 zł VAT), a zakupi je od swojego dostawcy za 123.000,00 zł brutto (100.000,00 zł + 23.000,00 zł VAT). To podatek VAT od swojej sprzedaży może obniżyć o podatek VAT, który zapłaciła kupując je wcześniej od swojego dostawcy. W tym przypadku ELECTRO sp. z o.o. do budżetu państwa powinna odprowadzić 23.000,00 zł VAT. Jak nie trudno zauważyć jeżeli ELECTRO sp. z o.o. sprzeda telefony, ale (niezgodnie z prawem) nie odprowadzi VATu to jej marża znacznie rośnie. Każdy przedsiębiorca wie, że marża w wysokości 23% stanowi solidny dochód.
Te pokrótce omówione podstawy pozwolą nam odpowiedzieć na tytułowe pytanie, a więc jak się kręci karuzela? Pochodzenie tej nazwy wywodzi się od specyficznego łańcucha powiązań pomiędzy poszczególnymi podmiotami gospodarczymi niezbędnymi do funkcjonowania przestępczego procederu. Karuzela podatkowa to sieć od kilku do klilkudziesięciu firm, które poprzez transgraniczne transakcje między sobą tworzą pozory rzeczywistego, legalnego obrotu gospodarczego, a ich zakładanym celem jest uchylanie się od zapłaty należnego podatku VAT lub wyłudzenie zwrotu podatku VAT, który nie został zapłacony na wcześniejszym etapie obrotu. Transakcje te są uwiarygodniane za pomocną faktur VAT, które krążą między firmami jak w karuzeli.
Pierwszym podmiotem rozpoczynającym karuzelę jest dostawca towaru. Dokonuje on Wewnątrzwspólnotowej Dostawy Towaru (WDT), która zgodnie z prawem oprocentowana jest stawką VAT 0%. Ogniwem karuzeli, który zakupuje towar od zagranicznego dostawcy są tzw. firmy słupy, czyli spółki zarejestrowane na obcokrajowców, osoby bezrobotne, ubogie, z marginesu społecznego, które skuszone wizją łatwego zarobku godzą się na „zostanie prezesem” zwykle za kilkaset złotych. Powstałe w ten sposób firmy pełnią w łańcuchu rolę znikającego podatnika, a więc podmiotu, który ma jedynie w sposób fikcyjny zakupić towar z zagranicy, sprzedać go dalej i „zniknąć” nie odprowadzając do budżetu państwa podatku VAT.
Od znikającego podatnika towar kupowany jest przez „spółkę bufor”. Bufor jest spółką, która w przeważającej mierze prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą. Zazwyczaj prawidłowo rozlicza i uiszcza podatek VAT. Jego głównym zadaniem jest zatarcie powiązań pomiędzy „znikającym podatnikiem” a „brokerem” oraz uwiarygodnienie fakturowanych transakcji.
Broker jest w pełni legalnie działającym podmiotem gospodarczym. Broker kupuje i sprzedaje towar po bardzo zbliżonej cenie (niska marża) dzięki czemu należny podatek VAT jest stosunkowo niewielki. Broker nie musi generować zysków, gdyż zostały one już wytworzone na wcześniejszym etapie obrotu- przez znikającego podatnika. Ostatecznie towar trafia do legalnie działającego nabywcy, który skuszony niską ceną najczęściej nie ma świadomości, że uczestniczy w transakcji karuzelowej.
Dla przykładu warto przedstawić podstawowy schemat karuzeli podatkowej, który wygląda następująco:
SCHEMAT
Bardziej ryzykownym, z punktu widzenia wykrywalności przestępstwa, wariantem karuzeli podatkowej jest sprzedaż towaru przez brokera pierwotnemu zagranicznemu dostawcy. Dzięki takiemu zabiegowi spółka broker stosuje zerową stawkę VAT w ramach Wewnątrzwspólnotowej Dostawy Towarów i może odzyskać cały naliczony VAT zwracając się do Urzędu Skarbowego o zwrot tego podatku.
Oszustwa karuzelowe występują najczęściej w branżach metalowej, paliwowej, elektronicznej, złomowej. Dokonują je zwykle wysoko zorganizowane i wyspecjalizowane grupy przestępcze. Spółki, które biorą udział w przestępczym procederze zakładane są nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach Unii Europejskiej. Im gęstsza jest sieć powiązań między spółkami tym trudniej wykryć osoby które faktycznie czerpią zyski z wyłudzeń, jak i sam fakt popełnienia przestępstwa.
Znajomość mechaniki przestępstw karuzelowych jest niezbędna przy prowadzeniu tego typu spraw karnych. Jeżeli padłeś ofiarą takiego przestępstwa lub jesteś podejrzewany o jego popełnienie nasza kancelaria zapewnia kompleksową pomoc prawną.